Langs rivierstrandjes in Nederland en Duitsland worden ze steeds vaker aangetroffen: palingen met een onnatuurlijke knik in hun lichaam. Deze zogeheten knakalen vormen een opvallend en zorgwekkend fenomeen dat de aandacht trekt van onderzoekers, sportvissers en natuurorganisaties. Maar wat is de oorzaak van deze kromming? En wat zegt dit over de gezondheid van onze wateren?
Wat is een knakaal?
Een knakaal is een paling met een opvallende, vaak abrupte knik in het lichaam, meestal net achter de kop. Deze knik leidt tot een vervorming van de ruggengraat en komt uitsluitend voor bij dode palingen. Onderzoek van RAVON en Sportvisserij Nederland suggereert dat de oorzaak mogelijk ligt bij mechanische schade, bijvoorbeeld door gemalen, waterkrachtinstallaties of scheepsschroeven. De paling wordt dan letterlijk "gekraakt" tijdens de passage.
Citizen science aan de rivier
Om meer zicht te krijgen op de omvang van het probleem is in 2023 het citizen science-project “Knakaal aan de Kaak” gestart. Vrijwilligers en onderzoekers lopen hierbij trajecten langs rivieren zoals de Waal, Rijn en IJssel. Ze speuren naar dode palingen op de oevers, maken foto’s en registreren de vindplaats. Inmiddels zijn al honderden trajecten onderzocht: 700 in Nederland en 350 in Duitsland.
De gegevens worden gebruikt om patronen te herkennen: op welke locaties worden de meeste knakalen gevonden? Hoe ernstig zijn de beschadigingen? En zijn er hotspots waar technische kunstwerken de paling mogelijk schade toebrengen?Röntgenonderzoek en vervolg
Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is de analyse van röntgenfoto’s van gevonden knakalen. Deze worden gemaakt door het team van RAVON in samenwerking met Sportvisserij Nederland. Momenteel is student Daniel Wickel (RAVON/SVNL) bezig met een stageproject waarin hij deze beelden onderzoekt op afwijkingen in de wervelkolom en skeletstructuur. Zijn bevindingen moeten later dit jaar meer duidelijkheid geven over de aard en oorzaak van de schade.
Waarom is dit belangrijk?
De paling is een ernstig bedreigde soort. Jaarlijks leggen miljoenen jonge palingen, de glasaal, een lange reis af naar onze binnenwateren om daar op te groeien. Tijdens die levenscyclus passeren ze talloze obstakels, waaronder gemalen en sluizen. Mechanische schade kan hun overlevingskansen ernstig verkleinen. Door te begrijpen waar en waarom knakalen ontstaan, kunnen gerichte maatregelen worden genomen om deze kwetsbare soort beter te beschermen.Help mee
Sportvisserij Nederland roept sportvissers en natuurliefhebbers op om melding te maken van knakalen die zij aantreffen tijdens een wandeling of vissessie. Foto’s, locatiegegevens en observaties kunnen worden doorgegeven via het meldpunt van RAVON. Zo dragen we samen bij aan beter inzicht en betere bescherming van deze bijzondere vis.